Update 19 IAEA - Oekraïne

Oekraïne heeft Atoomagentschap IAEA vandaag meegedeeld dat Rusland van plan was de volledige en permanente controle over de kerncentrale van Zaporizja onder het beheer te brengen van het Russische staatsbedrijf Rosatom, aldus IAEA voorman Grossi. Dit werd later door de Russische Federatie ontkend.

De voorzitter van de Oekraïense kerncentrale-exploitant Energoatom, Petro Kotin, zei in een brief aan de directeur-generaal dat ongeveer 400 Russische soldaten "fulltime ter plaatse aanwezig zijn" en bevestigde dat de kerncentrale onder controle van de commandant van de Russische strijdkrachten blijft. Bovendien zei Kotin van Energoatom dat het management van de centrale verplicht is tot afstemming met de Russische strijdkrachten over alle operationele kwesties, met inbegrip van technische aangelegenheden. Hij bevestigde dat het personeel van de kerncentrale regelmatig rouleert en voegde eraan toe dat Russische deskundigen enkele dagen geleden ter plaatse waren om de stralingssituatie ter plaatse te beoordelen. Oekraïne liet de IAEA eerder weten dat Russische strijdkrachten op 4 maart de grootste kerncentrale van het land, met zes reactoren, hadden overgenomen. Het reguliere  personeel bleef de kerncentrale bedienen en zette hun dagelijkse werkzaamheden voort, maar het management van de centrale staat onder controle van de commandant van de Russische strijdkrachten ter plaatse, aldus Oekraïne. Russische troepen namen op 24 februari de controle over van een andere kerncentrale in Oekraïne, de kerncentrale van Tsjernobyl.

Rosatom

In een telefoongesprek met directeur-generaal Grossi vanochtend, 12 maart, bevestigde de directeur-generaal van Rosatom, Alexey Likhachev, dat een beperkt aantal deskundigen van zijn bedrijf aanwezig was in de kerncentrale van Zaporizja in het zuidoosten van Oekraïne, maar hij ontkende dat Rosatom de operationele controle had overgenomen. En ook dat het de bedoeling was dat de centrale onder het "management systeem" van Rosatom zou komen te vallen. In een reguliere technische update vandaag deelde de Oekraïense toezichthouder mee aan IAEA dat de situatie met betrekking tot de stroomvoorziening in de kerncentrale van Zaporizja de afgelopen dagen niet is veranderd. De site heeft vier off-site hoogspanningslijnen (750 kV) plus één extra die stand-by staat. Twee van de vier lijnen zijn beschadigd. De exploitant heeft IAEA meegedeeld dat in de off-site elektriciteitsbehoeften van de kerncentrale kan worden voorzien met één beschikbare elektriciteitslijn. Dieselgeneratoren staan ook klaar om back-up stroom te leveren.

Electriciteitsvoorziening

De directeur-generaal van Rosatom, Lichatsjev, bevestigde de situatie met betrekking tot de elektriciteitsvoorziening ter plaatse en verklaarde dat er wordt gewerkt aan het herstel van de verloren elektriciteitsleidingen, maar op een zodanige wijze dat de bestaande voorzieningen niet in gevaar komen. Daarom worden er extra brandstofvoorraden voor back-up dieselgeneratoren aangevoerd, voor het geval deze nodig mochten zijn. Hij voegde eraan toe dat ook andere voorraden voor de centrale worden geleverd. De Russische Federatie heeft het agentschap vandaag afzonderlijk formeel meegedeeld dat "het beheer en de exploitatie van de kerncentrales van Zaporozhskaya en Tsjernobyl worden uitgevoerd door het Oekraïense exploitatiepersoneel. Een groep van verschillende Russische deskundigen verleent hen adviserende hulp. Voor de technische ondersteuning worden de prioriteitsbehoeften van de centrales vastgesteld om een veilige en duurzame werking van de kerncentrales te waarborgen. Zo wordt, met de raadgevende hulp van Russische specialisten, momenteel gewerkt aan het herstel van de stroomvoorziening van de kerncentrale van Tsjernobyl en het systeem voor fysieke beveiliging van de kerncentrale van Zaporozhskaya. Bij de uitvoering van de maatregelen om de veilige werking van de Oekraïense kerncentrales te waarborgen, onderhoudt Rusland nauw contact met IAEA".

Zeven pijlers van de IAEA

Directeur-generaal Grossi herhaalt dat de huidige situatie duidelijk in strijd is met een van de door IAEA benoemde zeven onontbeerlijke pijlers, namelijk dat "het bedienend personeel in staat moet zijn hun veiligheids- en beveiligingstaken te vervullen en in staat moet zijn beslissingen te nemen zonder ongepaste druk". Wat de situatie in de kerncentrale van Tsjernobyl betreft, verklaarde de Oekraïense toezichthouder dat de inspanningen om de beschadigde elektriciteitsleidingen te herstellen worden voortgezet, maar dat de externe elektriciteitsvoorziening sinds 9 maart nog steeds onderbroken is. Dieselgeneratoren blijven back-upstroom leveren aan systemen die van belang zijn voor de veiligheid, waaronder opslagfaciliteiten voor verbruikte splijtstof op de plaats van het ongeval in 1986. Op 11 maart zijn extra brandstofvoorraden aangekomen, aldus de toezichthouder. In zijn telefoongesprek van vandaag met directeur-generaal Grossi heeft Likhachev van Rosatom ook informatie verstrekt over de nieuwe dieselleveringen en gezegd dat de elektriciteitsleidingen vanuit het nabijgelegen Wit-Rusland kunnen worden verlengd om de kerncentrale van Tsjernobyl te bevoorraden. Hij zei dat enkele Rosatom-deskundigen ter plaatse waren. In de kerncentrale van Tsjernobyl hebben de 211 technische medewerkers en bewakers nog steeds niet kunnen rouleren, en zij wonen daar in feite al sinds de dag voordat de Russische troepen de controle overnamen, aldus de Oekraïense toezichthouder. Directeur-generaal Grossi heeft herhaaldelijk benadrukt dat het urgent en noodzakelijk is om ervoor te zorgen dat zij naar behoren kunnen rusten en rouleren, omdat dit volgens hem ook een vitaal element is voor een veilige en betrouwbare werking van de centrale. De moeilijke situatie wordt nog verergerd doordat de communicatie tussen de centrale en de toezichthouder op 10 maart is uitgevallen. De toezichthouder staat nog steeds in contact met het management buiten de centrale en kan zo informatie over de centrale aan IAEA verstrekken. Over de status van de operationele kerncentrales in Oekraïne zei de toezichthouder dat 8 van de 15 reactoren in het land nog steeds operationeel zijn, waaronder twee in de kerncentrale van Zaporizja, drie in Rivne, een in Khmelnytskyy en twee in Zuid-Oekraïne. De stralingsniveaus blijven normaal, voegde hij eraan toe. Directeur-generaal Grossi heeft vanaf het begin van het conflict zijn ernstige bezorgdheid geuit over de veiligheid en beveiliging van de nucleaire faciliteiten van Oekraïne. Hij heeft een kader voorgesteld om de veiligheid en beveiliging van nucleaire installaties in Oekraïne te waarborgen. Dit heeft hij besproken tijdens zijn recente ontmoetingen in Antalya (Turkije) met de Oekraïense en Russische ministers van Buitenlandse Zaken, respectievelijk Dmytro Kuleba en Sergei Lavrov. Verder werkt hij aan gedetailleerde technische voorstellen over de wijze waarop IAEA in dit verband kan helpen. Hij werkt daarbij nauw samen met alle betrokken partijen. Directeur-generaal Grossi zei dat het overeengekomen kader dringend moet worden voltooid en hij voegde eraan toe dat bij gebrek daaraan geen IAEA-bijstand ter plaatse kan worden verleend. Wat de veiligheidscontrole betreft, bevestigde IAEA dat zij erin is geslaagd alle gegevens van de kerncentrale van Zaporizja, die deze week gedurende enkele dagen niet naar het IAEA-hoofdkwartier konden worden doorgezonden, terug te krijgen. Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen in verband met de kerncentrales van Tsjernobyl en Zuid-Oekraïne.