Nucleaire technologie ingezet om stroperij van neushoorns in Zuid-Afrika tegen te gaan

Neushoorn met kalf. Fotocredit: iStockphoto / Byrdyak

Deze niet-dodelijke maar krachtige oplossing heeft als doel de vraag van eindgebruikers radicaal te verminderen en neushoorns te redden van de zeer reële dreiging van uitsterven. Het initiatief maakt deel uit van het Rhisotope Project dat in 2021 werd opgericht door prof. James Larkin, de stralings- en gezondheidsfysicadirecteur van de Universiteit van Witwatersrand tezamen met medeoprichter Suzanne Boswell. Het concept dat aanvankelijk met enige scepsis werd bekeken, heeft grote steun gekregen uit alle hoeken van de wereld. De hoop is er nu op gevestigd om met een op nucleaire technologie gebaseerde oplossing de vraag naar neushoornhoorns te verminderen en uiteindelijk een diersoort te redden.

Zuid-Afrika herbergt de grootste populatie neushoorns in de wereld en is als zodanig een hotspot voor stroperij, gedreven door de vraag vanuit Azië, waar hoorns worden gebruikt in de traditionele geneeskunde vanwege hun vermeende therapeutische werking. Ondanks alle inspanningen van de overheid om de illegale handel in neushoornhoorns aan te pakken, zijn er in 2023 499 gedood, voornamelijk in staatsparken. Dit is een stijging van 11 procent ten opzichte van de cijfers van 2022. Larkin vertelde het AFP dat hij “twee kleine radioactieve chips in de hoorn” had gestopt toen hij de radio-isotopen op de hoorns van een van de grote dieren aanbracht. Het radioactieve materiaal maat de hoorn onbruikbaar en is in wezen giftig voor menselijke consumptie. Volgens het Rhisotope Project zijn de chips niet schadelijk voor het dier, omdat er zorgvuldig afgemeten hoeveelheden radioactief materiaal in de hoorn van het dier worden ingebracht. De juiste hoeveelheden zijn vastgesteld voordat er behandelingen worden uitgevoerd door middel van zorgvuldige computermodellen en vervolgens laboratoriummetingen op fantomen. Fantomen zijn modellen op ware grootte van de kop van neushoorns die zorgvuldig worden gemaakt om de blootstellingsomstandigheden te simuleren, zodat we weten wat er gebeurt als er radioactief materiaal in de hoorn van een neushoorn wordt gestopt.

Om te voorkomen dat stropers de neushoorns niet stropen zullen op regelmatige afstanden strategische borden worden geplaatst op de omheining van het natuurreservaat en er komt een uitgebreide lokale voorlichtingscampagne om de bewoners in het gebied te informeren over de behandeling van deze dieren, en meer in het algemeen een campagne via de sociale media. De dieren zelf worden gemarkeerd op een manier die is overeengekomen door de eigenaar van de neushoorn of het managementteam van het reservaat. Het onderzoeksteam bekijkt de voor- en nadelen van een duidelijk merkteken op het dier na de behandeling. Wat betreft de angst voor proliferatie: het is theoretisch mogelijk om de radio-isotopen te extraheren, als de mensen die de extractie doen een volledig uitgerust radiologisch laboratorium met vele duizenden dollars aan apparatuur tot hun beschikking zouden hebben. De hoeveelheid materiaal die dan geëxtraheerd wordt, zou volgens de Rhisotope Project in feite geen significante bedreiging vormen voor de veiligheid. Het loutere bezit van illegaal radioactief materiaal stelt die persoon echter bloot aan bijkomende juridische gevolgen.

Een van de belangrijkste redenen om radio-isotopen te gebruiken, is dat het signaal opgepakt kan worden door radioactieve scanners. Er zijn duizenden stralingsdetectoren geïnstalleerd op vele strategische punten over de hele wereld. Op plaatsen zoals havens, luchthavens en grensovergangen. Grens- en douanebeambten zijn ook routinematig uitgerust met handmonitoren, samen met veel eerstehulpverleners. Door de wereldwijde verspreiding van deze detectoren zijn wetshandhavers beter in staat om de verplaatsing van radioactieve neushoorns te detecteren. Een groot bijkomend voordeel van de nieuwe nucleaire technologie is dat het de neushoorns voor een periode van 5 jaar beschermt en daarmee goedkoper is dan elke anderhalf jaar zijn hoorn verwijderen. Bovendien kunnen de dieren langer met rust worden gelaten en dus minder stress voor ze oplevert.