Sinds 2003 is Isotek verantwoordelijk voor het veilige toezicht op de inventaris van uranium-233 en de voorbereiding van de verwijdering ervan uit ORNL. Sindsdien hebben de werknemers ongeveer de helft van de inventaris overgedragen en verwijderd. De resterende inventaris moet worden verwerkt en gedownblend voordat deze wordt verwijderd, wat in oktober 2019 is begonnen. Isotek Systems (een dochteronderneming van Atkins Nuclear Secured), TerraPower en het DOE zijn in 2018 een publiek-privaat partnerschap aangegaan. Via dit partnerschap wint Isotek de zeldzame medische isotoop thorium-229 voor TerraPower Isotopes, een dochteronderneming van TerraPower, om veelbelovend onderzoek naar kankerbehandeling vooruit te helpen. In 2021 ondertekende TerraPower een samenwerkingsovereenkomst met Cardinal Health NPHS voor de productie en distributie van TerraPower’s actinium-225 product, dat wordt gegenereerd met behulp van het thorium-229 dat in ORNL wordt gewonnen. Actinium-225 zal worden gebruikt in geneesmiddelenonderzoek naar gerichte therapie voor ziekten als borst-, prostaat-, colon- en neuro-endocriene kanker, alsmede melanoom en lymfoom.

Foto: Een werknemer van Isotek verwerkt U-233 in een handschoenenkast in ORNL ©DOE EM

Thorium Express Project

Isotek herinvesteerde de middelen die het van TerraPower ontving in het project, waardoor het werk werd versneld en de verwerking van uranium-233 sneller kon beginnen. Isotek kocht handschoenkasten waardoor de arbeiders konden beginnen met het verwerken van bussen met lagere stralingsniveaus. Zo konden zeldzame isotopen sneller worden gewonnen en geleverd. Deze verwerkingscampagne, bekend als het Thorium Express Project, liep van 2019-2021. Op 11 april werd een evenement gehouden om de volgende fase van deze inspanning te markeren: het leveren van aanzienlijk grotere hoeveelheden medische isotopen ter ondersteuning van onderzoek en tegelijkertijd het elimineren van een voorraad uranium-233 nucleair materiaal uit de jaren 1950 die bij ORNL was opgeslagen. Het project voorziet in de capaciteit om 500.000 doses voor kankerbehandeling per jaar te produceren. Momenteel zijn er wereldwijd slechts 4.000 doses van deze levensreddende therapieën, bekend als gerichte alfatherapie, beschikbaar.

©DOE

Historische prestatie

“Dit partnerschap is een succes voor alle betrokkenen”, aldus Jay Mullis, manager van het Oak Ridge Office of Environmental Management van DOE. “Door de innovatieve aanpak van Isotek kunnen we een van onze projecten met de hoogste prioriteit versnellen, minder belastinggeld uitgeven om het project te voltooien en materiaal leveren waar het publiek in de toekomst veel baat bij zal hebben.” “In staat zijn om potentieel levensreddende medische isotopen te winnen voordat hoogverrijkt materiaal wordt afgevoerd, is precies wat we bedoelen als we zeggen dat we een betere toekomst voor onze planeet en haar bevolking bouwen,” zei Joe St Julian, President, Nuclear, SNC-Lavalin. “Dit heeft een ambitieuze missie opgeleverd voor alle betrokkenen. We zijn vereerd om de DOE bij te staan bij deze historische prestatie.” “Dankzij de visie van DOE en de investering van TerraPower om de kosten te dekken die gepaard gaan met de extractie van geselecteerde medische isotopen, zal het leven van vele gezinnen ten goede veranderen,” voegde Atkins Nuclear Secured President Jim Rugg toe. “Dit partnerschap heeft een inspirerende missie voor onze werknemers gecreëerd en we zijn vereerd dat we het Department of Energy mogen bijstaan bij deze historische prestatie.” De uranium-233 inventaris van ORNL is een erfenis uit het Koude Oorlog tijdperk en de verwijdering ervan is de hoogste prioriteit van het DOE Office of Environmental Management op de site in Tennessee. Het is opgeslagen in gebouw 3019, dat wordt omschreven als de oudste operationele nucleaire faciliteit ter wereld.