Beeld: ©ANVS
Cyclotrons maken radioactieve stoffen voor opsporen kanker
Cyclotrons zijn machines die deeltjes versnellen. De meeste cyclotrons in Nederland worden gebruikt om radioactieve stoffen te maken die kanker opsporen (diagnostiek). Cyclotrons staan in bunkers van gewapend beton om zo de omgeving te beschermen tegen de straling die daarbij vrijkomt.
Ontmanteling cyclotrons VU
Enkele cyclotrons van de VU staan in een bunker in het W&N-gebouw. Ze zijn al ouder en worden niet meer gebruikt. Inmiddels hebben nieuwe cyclotrons de productie van deze oude cyclotrons overgenomen. Deze nieuwe cyclotrons staan in het Imaging Center van Amsterdam UMC. De VU wil het W&N-gebouw nu gaan slopen, waaronder ook de bunker waar de oude cyclotrons in staan.
Vergunning nodig door strenge normen in Nederland
Tijdens het gebruik van een cyclotron wordt al het metaal en beton in en om het apparaat bestraald. Het kan daardoor radioactief worden. Een groot deel van dit materiaal is heel licht radioactief, waardoor het geen gevaar veroorzaakt voor mensen of de omgeving. Maar de radioactiviteit komt boven de normen in Nederland, waardoor een vergunning van de ANVS nodig is om er iets mee te doen, zoals ontmanteling. Bij de ontmanteling van de cyclotronbunker komt het radioactieve metaal en beton vrij.
Toestemming voor ontmanteling en afvoer afval
De VU heeft aan de ANVS gevraagd of ze de gebouwen mogen slopen waarin licht radioactief materiaal zit. Daarbij scheiden ze het radioactieve metaal en het radioactieve beton. Het radioactieve metaal moeten ze afvoeren naar COVRA N.V., de plek voor radioactief afval in Nederland. Daar blijft het liggen tot de radioactiviteit voldoende vervallen is, waarna het metaal bij het normale metaalschroot kan.
Vermenging en recycling beton
Tijdens de ontmanteling vindt ook vermenging plaats van beton waarin wat meer radioactiviteit zit met beton waarin wat minder of zelfs geen radioactiviteit zit. Dat komt omdat de cyclotron tijdens gebruik niet al het beton evenveel bestraalt, waardoor op sommige plekken meer radioactiviteit ontstaat dan op andere plekken. Het is erg lastig om de plekken met meer radioactiviteit op een veilige manier te verwijderen voordat de gebouwen ontmanteld worden. Daarom wordt het gebouw in zijn geheel ontmanteld en vindt er dus vermenging plaats.
Het beton wordt door het bedrijf Theo Pouw B.V. verwerkt. Het beton wordt tijdens deze verwerking ook met andere stoffen vermengd. Zo maken ze het beton uiteindelijk weer geschikt voor veilig hergebruik in bouwprojecten.
Bij uitzondering toegestaan
Vermengen van radioactieve stoffen met niet-radioactieve stoffen is volgens de wet verboden. De ANVS kan hiervoor onder specifieke omstandigheden toch toestemming geven, als het materiaal wordt vermengd voor recycling of hergebruik. In de vergunningaanvragen is voldoende aangetoond dat er geen betere alternatieven zijn en dat de vermenging wordt gedaan met het oog op hergebruik. Deze manier van verwerken zorgt uiteindelijk voor zo min mogelijk afval. Voor deze aanvragen hebben we toestemming gegeven voor deze vermenging. Dit moet wel veilig gebeuren. Daarom hebben we in de vergunningen voorwaarden opgenomen om werknemers en de omgeving te beschermen. Zo moeten de VU en Theo Pouw B.V. zorgen dat werknemers zo min mogelijk worden blootgesteld aan straling. Het radioactieve beton mag tijdelijk op de ontmantelingslocatie worden opgeslagen. Wel moeten ze het beton vochtig houden zodat het stof zich niet verspreidt in de omgeving.