Voorblad van het recent verschenen IAEA-rapport Patient Radiation Exposure Monitoring in Medical Imaging.
Wat is straling?
“Dit rapport geeft informatie over het type en de hoeveelheid gegevens die verzameld moeten worden voor verschillende modaliteiten voor beeldvorming – bijvoorbeeld röntgenstralen of computertomografie (CT)-scans – en over de verschillende analytische toepassingen van deze gegevens voor medische faciliteiten om een gerechtvaardigd en geoptimaliseerd gebruik van straling bij medische beeldvorming te garanderen”, aldus Miroslav Pinak, hoofd van de afdeling Straling en Monitoring van de IAEA. Medische beeldvormingsprocedures vormen de grootste kunstmatige bron van ioniserende straling waaraan mensen worden blootgesteld, met ongeveer 4,2 miljard verrichtingen per jaar over de hele wereld, een aantal dat blijft stijgen.
De nieuwe publicatie moedigt landen aan om af te stappen van handmatige processen en over te stappen op digitale middelen voor gegevensregistratie en -verzameling, die nauwkeurigere en efficiëntere resultaten opleveren. “De richtlijnen kunnen worden toegepast op handmatige middelen voor het verzamelen en analyseren van blootstellingsgegevens, aangezien deze op veel plaatsen nog steeds de enige beschikbare optie zijn. De publicatie benadrukt echter de grotere voordelen van het gebruik van automatische digitale systemen voor het verzamelen en analyseren van blootstellingsgegevens,” aldus Jenia Vassileva, voormalig stralingsbeschermingsspecialist bij de IAEA, die de focus vormde voor deze publicatie. “Het rapport erkent ook het belang van het standaardiseren van gegevensregistratie en -verzameling, om de compatibiliteit van gegevens afkomstig van verschillende faciliteiten en apparatuur te garanderen.”
Voorheen was de analyse van doses ontvangen door patiënten van radiologische beeldvormingsprocedures gebaseerd op geschatte dosiswaarden op basis van kleine steekproeven van patiënten van standaardgrootte, en het verzamelen van gegevens werd handmatig uitgevoerd. Geautomatiseerde blootstellingsmonitoringsystemen kunnen grotere en nauwkeurigere hoeveelheden gegevens van radiologische procedures registreren en verzamelen en de analyse ervan vergemakkelijken. Dankzij dit digitale proces kunnen medische professionals beter rekening houden met factoren die de doses en beeldkwaliteit beïnvloeden, zoals het gewicht, de lengte en leeftijd van de patiënt, het belichte lichaamsdeel en de gebruikte apparatuur. Dergelijke systemen helpen radiologen om de doses voor elke individuele patiënt te optimaliseren, zodat deze niet ongebruikelijk laag of ongebruikelijk hoog zijn, en ze dragen ook bij aan het minimaliseren van onnodige radiologische procedures.
Een stap voorwaarts
Patiënten die na verloop van tijd terugkerende beeldvormingsonderzoeken nodig hebben, kunnen profiteren van digitale systemen en elektronische registers, die het bijhouden en delen van belichtingsgegevens voor de hele reeks beelden die bij de patiënt zijn gemaakt, verbeteren, waardoor onnodige herhaalde procedures tot een minimum worden beperkt en toekomstige onderzoeken worden geoptimaliseerd. “De publicatie is een stap voorwaarts in het verbeteren van de toegang tot gegevens over patiëntdoses. Dit zal de wereldwijde gegevensverzameling over medische blootstelling, gecoördineerd door UNSCEAR, en de beoordeling van trends en patronen van radiologische onderzoeken vergemakkelijken en zo helpen om hiaten in de stralingsbescherming te identificeren en epidemiologische studies naar stralingseffecten te ondersteunen,” zegt Ferid Shannoun, adjunct-secretaris bij UNSCEAR.
Uitdagingen van digitale monitoringsystemen
De implementatie van geautomatiseerde blootstellingsmonitoringprogramma’s blijft op verschillende fronten een uitdaging vormen, bijvoorbeeld op het gebied van privacy en eigendom van patiëntgegevens. Bovendien, zoals Ola Holmberg, hoofd van de IAEA Radiation Protection of Patients Unit, zei: “Het juiste gebruik van de nieuwste technologieën voor geautomatiseerde blootstellingsmonitoring en het gebruik van geavanceerde apparatuur vereist goed opgeleide medische professionals en gekwalificeerde medische beeldvormingsfysici die integriteit kunnen garanderen bij het registreren, verzamelen en analyseren van gegevens.”
“Het rapport biedt de meest uitgebreide behandeling van het onderwerp tot nu toe. Gezien de voortdurende ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie en deep learning voor medische toepassingen, opent het een kritische dimensie met betrekking tot gegevens over blootstelling van patiënten en hun relevante rol bij het verbeteren van de effectiviteit en veiligheid van medische beeldvorming,” aldus Ehsan Samei, voorzitter van de American Association of Physicists in Medicine.
Samenwerking
Het rapport is ontwikkeld in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Wetenschappelijk Comité van de Verenigde Naties voor de gevolgen van straling (UNSCEAR). Het biedt landen richtlijnen om over te stappen op digitale middelen voor het registreren, verzamelen en analyseren van gegevens, die sneller nauwkeurigere resultaten opleveren. Digitale geautomatiseerde systemen stellen radiologische professionals ook in staat om individuele stralingsdoses te optimaliseren en onnodige radiologische procedures te minimaliseren.
De nieuwe publicatie is een aanvulling op Safety Guide No. SSG-46 on Radiation Protection and Safety in Medical Uses of Ionizing Radiation en helpt bij de implementatie in de medische beeldvormingspraktijk van de vereisten van de International Basic Safety Standards. Het ondersteunt en vult ook de acties van de IAEA aan om de stralingsbescherming van patiënten te versterken onder de paraplu van de Bonn Call for Action. Het rapport is hier gratis verkrijgbaar.
,