Update 152 – IAEA DG Grossi over de situatie in Ukraine

iStockphoto ©Liukov

Gezien de aanhoudende risico’s voor de ZNPP tijdens het gewapende conflict in Oekraïne zei Grossi dat hij vastbesloten bleef zijn diplomatieke inspanningen voort te zetten om de centrale met zes reactoren te beschermen en een kernongeval te helpen voorkomen dat ernstige gevolgen zou kunnen hebben voor mens en milieu in Oekraïne en elders. Hij besprak de kwestie tijdens zijn ontmoeting met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de stad Zaporizhzhya op maandag en gaf aan dat hij wellicht binnenkort opnieuw naar Rusland zal reizen voor verdere besprekingen. De DG zei verder dat hij de afgelopen maanden met beide landen heeft gewerkt aan voorstellen om de nucleaire veiligheid en beveiliging van de ZNPP te waarborgen. Hij zei dat het plan om dit essentiële doel te bereiken zich heeft ontwikkeld van een aanvankelijk voorstel om een zone rond de centrale in te stellen tot een plan dat meer gericht is op wat moet worden vermeden om de bescherming ervan te waarborgen, dan op territoriale aspecten.

“Het is werk in uitvoering. Het is zeer, zeer belangrijk dat we het eens worden over het fundamentele beginsel dat een kerncentrale in geen geval mag worden aangevallen en ook niet mag worden gebruikt om anderen aan te vallen,” zei Grossi. “Een nucleair ongeval met radiologische gevolgen zal niemand sparen.” Het was de tweede keer dat Grossi naar de ZNPP reisde en de eerste keer sinds hij op 1 september vorig jaar een permanente aanwezigheid van IAEA-deskundigen op de locatie in het zuiden van Oekraïne instelde. Grossi zei dat het bezoek van woensdag hem in staat had gesteld met eigen ogen te zien welke schade de centrale heeft opgelopen sinds zijn laatste bezoek, met name tijdens beschietingen in november. De ZNPP is ook herhaaldelijk getroffen door stroomuitval, waardoor de centrale tijdelijk is aangewezen op nooddieselgeneratoren voor reactorkoeling en andere functies op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging. In de ZNPP heeft hij met het management gesproken over de moeilijke situatie voor het beperkte aantal personeelsleden dat in de centrale is gebleven en over andere zaken. “Het bezoek was voor mij essentieel om de ernst van de situatie zelf in te schatten,” zei hij, ook verwijzend naar duidelijke tekenen van een verhoogde militaire aanwezigheid in de regio. “Het is duidelijk dat de militaire activiteit in deze hele regio toeneemt. Er wordt openlijk gesproken over offensieven en tegenoffensieven. Dit gebied gaat misschien een gevaarlijkere fase tegemoet wat betreft het lopende conflict.”

Het bezoek van de directeur-generaal had ook tot doel ervoor te zorgen dat de regelmatige roulatie van IAEA-deskundigen naar en van de site wordt gehandhaafd en verbeterd, na de zeer moeilijke omstandigheden waarmee de deskundigen werden geconfronteerd tijdens een roulatie in februari die bijna een maand vertraging opliep. Deze keer werd hij vergezeld door een nieuwe groep IAEA-deskundigen die de komende weken in de installatie zullen verblijven. Het is het zevende dergelijke team dat op de locatie aanwezig is sinds de IAEA Support and Assistance Mission to Zaporizhzhya (ISAMZ) zeven maanden geleden werd opgericht. Bij zijn terugkeer uit de fabriek kwamen de deskundigen van het zesde ISAMZ-team met hem mee, nadat ze enkele weken ter plaatse waren geweest om de situatie te volgen, technisch advies te geven en verslag uit te brengen aan het hoofdkwartier van de IAEA. “We konden de teams laten rouleren. Er is nu een nieuw team dat zijn werk zal voortzetten. Dat was voor mij zeer, zeer belangrijk,” benadrukte Grossi.