Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, spreekt de wereldleiders in Brussel toe, die zijn bijeenkomen op de allereerste top over kernenergie om de rol van kernenergie te benadrukken bij het aangaan van de wereldwijde uitdagingen om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen, de energiezekerheid te verbeteren en economische ontwikkeling te stimuleren.
Kernenergie neemt mondiaal af, maar is nog steeds grootste CO2-vrije bron
In een toespraak tot de inaugurele Nucleaire Energietop in Brussel, waarin ze haar steun uitsprak voor kernenergie en de rol die kernenergie kan spelen in de energietransitie schetste, zei Von der Leyen dat de huidige realiteit op de meeste markten “een langzame maar gestage afname van het marktaandeel van kernenergie” is. Ze zei dat kernenergie goed is voor 9% van de wereldwijde elektriciteitsmix, vergeleken met 18% in 1988. In de EU is kernenergie nog steeds de grootste bron van CO2-vrije elektriciteitsopwekking met een aandeel van 22%, zei ze, maar dat aandeel ligt aanzienlijk onder het niveau van de jaren 1990, toen kernenergie een derde van de stroom in Europa opwekte.
“Er liggen belangrijke taken in het verschiet als kernenergie een substantiële bijdrage wil leveren aan de doelstellingen van klimaatneutraliteit”, zei Von der Leyen tegen de top, die mede georganiseerd werd door de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) en de Belgische premier Alexander de Croo. “Het belangrijkste is om nieuwe investeringen veilig te stellen. Er is steun nodig van regeringen om ervoor te zorgen dat er financiering beschikbaar is en dat de bijdrage van kernenergie aan de continuïteit van de elektriciteitsvoorziening op de juiste waarde wordt geschat en beloond.”
Haar opmerkingen kwamen op het moment dat de wereldleiders op de top een verklaring aannamen die inspanningen beloofde om het volledige potentieel van kernenergie te ontsluiten, inclusief toegang tot concurrerende financiering voor levensduurverlengingen, nieuwe kerncentrales en de vroegtijdige wereldwijde inzet van geavanceerde reactoren, inclusief kleine modulaire reactoren (SMR’s).
Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad sprak aan het begin van top: “We moeten een echte Energie-Unie bouwen, waarin kernenergie een rol kan spelen mede dankzij technologische innovatie zoals die van kleine modulaire reactoren, die een doorbraak kunnen betekenen voor de toekomst.”
Veel werk te doen op het gebied van financiering
Rafael Grossi, directeur-generaal van de IAEA, vertelde NucNet op de top van 21 maart dat er “nog veel werk te doen” is met de markten op het gebied van financiering. “We moeten de toegang tot kernenergie vergemakkelijken voor degenen die achterlopen, we hebben veel werk te doen op het gebied van financiering op internationaal en nationaal niveau,” zei hij. De IAEA heeft gezegd dat projecten voor kerncentrales, hoewel ze relatief lage en stabiele operationele kosten hebben, een uitdaging kunnen vormen, omdat de kapitaalkosten hoog zijn en meestal gepaard gaan met zeer grote projecten. Dit betekent dat de omvang van de financiering die nodig is voor zelfs één enkel project aanzienlijk is.
De IAEA zei dat de financiering van kernenergieprojecten in de afgelopen drie decennia een grotere uitdaging is geworden, met exploitanten van kerncentrales die blootstaan aan prijs- en vraagrisico’s, waardoor het algehele risico van nieuwe projecten toeneemt en het moeilijker wordt om financiering te krijgen. “Om de ontwikkeling van kernenergie ondanks deze moeilijkheden aan te moedigen, worden innovatieve benaderingen van het financierings- en ondersteuningsbeleid nagestreefd, waaronder gedeeltelijke investeringen of leninggaranties van de overheid,” aldus de IAEA.
Kijken naar nieuwe mogelijkheden voor kernenergie
Von der Leyen riep op tot discipline in de kernenergiesector en zei dat de toekomst van kernenergie afhangt van het vermogen om op tijd en binnen budget te leveren. “Veel te vaak heeft de realisatie van kerncentrales geleid tot aanzienlijke extra kosten en overschrijdingen,” zei ze. Een andere taak is om te kijken naar nieuwe mogelijkheden voor kernenergie, zoals het leveren van koolstofarme warmte of schone waterstof. Deze kunnen helpen om de uitstoot van de industrie te verminderen, wat cruciaal is voor het behalen van de klimaatdoelstellingen. Von der Leyen is voorstander van een verlenging van de levensduur van bestaande kerncentrales. Ze zei dat landen hun opties zorgvuldig moeten overwegen voordat ze afzien van een direct beschikbare bron van elektriciteit met een lage uitstoot. “De laatste taak is innoveren,” zei Von der Leyen. “Innovatie in nucleaire technologieën is een zeer dynamische ruimte, vooral voor kernenergietechnologieën zoals kleine modulaire reactoren.” Ze zei: “Kleine modulaire reactoren zijn een veelbelovende technologie en er is een race aan de gang. De race gaat tussen toonaangevende landen en bedrijven om deze technologie te bewijzen en op de markt te brengen.”
'Laten we ervoor gaan' met kleine modulaire reactoren.
Volgens Von der Leyen zijn er wereldwijd meer dan 80 SMR-projecten in ontwikkeling en hebben verschillende EU-lidstaten grote interesse getoond in SMR’s. “Dus laten we ervoor gaan,” zei ze. Von der Leyen vertelde de top “Ik ben hier omdat ik geloof dat in landen die openstaan voor de technologie, nucleaire technologie een belangrijke rol kan spelen in de schone energietransitie”. Ze zei dat na de wereldwijde energiecrisis als gevolg van de inval van Rusland in Oekraïne, veel landen opnieuw kijken naar de mogelijke rol die kernenergie kan spelen. De reden hiervoor is dat kernenergie wereldwijd de op één na grootste bron van elektriciteit met een lage uitstoot is, na waterkracht, en dat landen, om hun energiezekerheid te waarborgen, hun afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele brandstoffen willen verminderen. Kernenergie helpt ook om het concurrentievermogen te waarborgen, aldus Von der Leyen. “Kernenergie kan een betrouwbaar anker voor elektriciteitsprijzen bieden.”
Deze hernieuwde belangstelling komt op een cruciaal moment. “De meeste paden naar netto nul houden een plaats open voor kernenergie,” zei ze. “En als ik bijvoorbeeld kijk naar het 2050-scenario van het Internationaal Energieagentschap, dan moet de nucleaire capaciteit meer dan verdubbelen tot 2050, terwijl hernieuwbare energiebronnen natuurlijk het meeste werk op zich nemen om de wereldwijde elektriciteitsvoorziening koolstofvrij te maken.” Ze zei dat projecties van de Europese Commissie aantonen dat hernieuwbare energiebronnen aangevuld met kernenergie de ruggengraat zullen vormen van de elektriciteitsproductie in de EU tegen 2050.