Fotocredit: iStockphoto – Bogdan Pigulyak
Veiligheid vereist instemming van alle betrokken partijen
Als teken van een groeiend momentum voor een dergelijke zone om Europa’s grootste kerncentrale te beschermen, organiseerde de Franse president Emmanuel Macron gisteren een evenement in New York om de veiligheid en beveiliging van civiele nucleaire faciliteiten in gewapende conflicten te bespreken. De bijeenkomst werd ook bijgewoond door de Oekraïense premier Denys Shmyhal, de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken Josep Borrell en ministers van Buitenlandse Zaken en hoge ambtenaren van verschillende andere landen. Na de bijeenkomst, die werd voorgezeten door president Macron en directeur-generaal Grossi, werd door negen landen een verklaring afgelegd waarin zij aangaven zich te verheugen over de steun- en bijstandsmissie van de IAEA in Zaporizja (ISAMZ) van deze maand. Alle landen spraken hun steun uit voor de inspanningen van het agentschap om daar aanwezig te blijven. De verklaring verwelkomt ook het werk van de directeur-generaal als follow-up van zijn missie naar de centrale op 1 september en de voorstellen in een verslag dat hij kort daarna heeft uitgebracht, waaronder de aanbeveling voor een nucleaire veiligheids- en beveiligingszone rond de ZNPP. De verklaring werd afgelegd door hoge vertegenwoordigers van de volgende landen: Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, de Republiek Korea, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Oekraïne, en de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. Zij onderstreepten ook het belang van de zeven onmisbare pijlers voor nucleaire veiligheid en beveiliging die de directeur-generaal vroeg tijdens het conflict in Oekraïne heeft geschetst.
IAEA-missie naar ZNPP
Directeur-generaal Grossi bedankte hen voor hun sterke steun en zei dat er dringend een beschermingszone voor nucleaire veiligheid en beveiliging moet worden ingesteld rond de ZNPP, die in handen is van Russische troepen maar wordt geëxploiteerd door het Oekraïense personeel. De directeur-generaal leidde drie weken geleden een IAEA-team van veiligheids- en beveiligingsdeskundigen naar de ZNPP. Twee leden van de ISAMZ blijven daar om onafhankelijke, technische waarnemingen en beoordelingen te doen en de situatie te helpen stabiliseren. De noodzaak van een dergelijke zone wordt nog eens onderstreept door het feit dat er deze week opnieuw beschietingen zijn geweest op het terrein van de ZNPP, waardoor elektrische kabels zijn beschadigd en één van de zes reactoreenheden tijdelijk is aangewezen op nooddieselgeneratoren. “Ik ben zeer dankbaar voor het initiatief van president Macron om dit belangrijke evenement te organiseren in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, en ik ben zeer bemoedigd door de brede steun die het voorstel van de IAEA heeft gekregen. Ik heb er steeds meer vertrouwen in dat de veiligheids- en beveiligingsbeschermingszone zeer binnenkort werkelijkheid zal worden. Het is dringend noodzakelijk. Ik zal alles in het werk stellen om het te realiseren,” zei hij. In New York had directeur-generaal Grossi afzonderlijk ook een ontmoeting met de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov en de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba, in het kader van gesprekken met alle partijen om spoedig een akkoord te bereiken over de instelling van de zone. De directeur-generaal stelde een dergelijke zone voor het eerst voor in een verslag dat hij enkele dagen na zijn bezoek aan de ZNPP uitbracht, waarin hij stelde dat de beschietingen van de afgelopen weken een “constante bedreiging voor de nucleaire veiligheid en beveiliging vormen, met mogelijke gevolgen voor de kritieke veiligheidsfuncties die kunnen leiden tot stralingsgevolgen die van groot belang zijn voor de veiligheid”. In het verslag zei hij dat “de beschietingen ter plaatse en in de omgeving ervan onmiddellijk moeten worden stopgezet om verdere schade aan de centrale en de bijbehorende faciliteiten te voorkomen”. Dit vereist “instemming van alle betrokken partijen met de instelling van een nucleaire veiligheids- en beveiligingszone rond de ZNPP”.