Rotatie van deskundigen
Grossi benadrukte het grote belang van de blijvende aanwezigheid van de IAEA-Support and Assistance Mission to Zaporizhzhya (ISAMZ) in Europa’s grootste kerncentrale, die sinds haar oprichting bijna een half jaar geleden wereldwijde erkenning en steun heeft gekregen. Een geplande rotatie van de drie ISAMZ-deskundigen die sinds begin januari in de ZNPP aanwezig zijn, heeft echter al meer dan twee weken vertraging opgelopen, nu het vervangende team al in Oekraïne is. “De situatie op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging in Oekraïne – met name in de kerncentrale van Zaporizja – blijft gevaarlijk en onvoorspelbaar. ISAMZ heeft een sleutelrol gespeeld bij de bescherming van deze belangrijke nucleaire faciliteit – met zijn zes reactoren – tijdens de oorlog. Hun aanwezigheid draagt bij tot de handhaving van de nucleaire veiligheid en beveiliging, wat in ieders belang is. Het Agentschap doet er alles aan om ons personeel daar zo snel mogelijk veilig te laten rouleren. Hun veiligheid en beveiliging hebben voor mij de hoogste prioriteit”, aldus Grossi. De directeur-generaal zei dat hij op de hoogte was van recente verklaringen en standpunten van beide partijen. “Hoewel deze hun tegengestelde standpunten over de situatie weerspiegelen, is het belangrijk om dit praktisch te benaderen, rekening houdend met het belang van de missie, voor de mensen in Oekraïne en daarbuiten.”
ISAMZ
Grossi heeft ISAMZ op 1 september vorig jaar opgericht, en het huidige team van het agentschap bij de centrale is het vijfde tot nu toe. Bij toerbeurt kruisen de IAEA-teams de grens tussen door Oekraïne en Rusland gecontroleerd grondgebied. “Ons personeel in de kerncentrale van Zaporizjja heeft samen met dat van de ZNPP het respect en de bewondering van de bredere internationale gemeenschap gewonnen. Wij mogen allen zeer dankbaar zijn voor het werk dat zij in uiterst moeilijke en uitdagende omstandigheden verrichten. Wij moeten er allen toe bijdragen dat zij deze cruciale taak op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging kunnen blijven uitvoeren,” zei hij. De precaire situatie op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging in Oekraïne werd in het weekend opnieuw duidelijk, met het geluid van meer artillerievuur in de buurt van de ZNPP op zondag en raketten die naar verluidt zaterdag in de buurt van de Zuid-Oekraïense kerncentrale (SUNPP) vlogen, aldus Grossi. De raketaanvallen in heel Oekraïne op zaterdag hadden tot gevolg dat het vermogen van alle drie de operationele kerncentrales werd verminderd. Dit is door Oekraïne aan de IAEA gemeld en door de IAEA-teams op de locaties bevestigd.
Veiligheidszone
Op zondag was het vermogen van de kerncentrales hersteld. Met het oog op de aanhoudende nucleaire veiligheids- en beveiligingsrisico’s zei de directeur-generaal dat hij vastbesloten blijft om zo snel mogelijk een nucleaire veiligheids- en beveiligingszone rond de ZNPP overeen te komen en uit te voeren, ook al is in de onderhandelingen met Oekraïne en de Russische Federatie minder vooruitgang geboekt dan hij had gehoopt. “Ik zal mijn diplomatieke inspanningen voortzetten totdat de zone is ingesteld. Vrijwel elke dag worden wij herinnerd aan de noodzaak van meer beschermende maatregelen voor de kerncentrale van Zaporizja,” zei hij. In het afgelopen weekend is een geplande rotatie van deskundigen van de ondersteunings- en bijstandsmissie van de IAEA in Tsjernobyl (ISAMICH) voltooid, terwijl de rotatie van de teams in de SUNPP en de kerncentrales van Khmelnitsky en Rivne in de komende weken is gepland. De IAEA-teams blijven de situatie op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging op alle locaties toetsen aan de zeven onmisbare pijlers van de IAEA voor het waarborgen van nucleaire veiligheid en beveiliging tijdens een gewapend conflict. De IAEA gaat door met het organiseren en coördineren van leveringen van apparatuur om Oekraïne te helpen de nucleaire veiligheid en beveiliging te waarborgen. De tiende levering van apparatuur heeft zojuist plaatsgevonden. Met deze levering werden Rivne NPP en Energoatom voorzien van handbediende spectrometers die door het agentschap waren aangeschaft met behulp van een extrabudgettaire bijdrage van het Verenigd Koninkrijk.