IAEA zit in op versnelde invoering van SMR's
Kleine modulaire reactoren (Small Modular Reactors - SMR's) kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de verwezenlijking van de mondiale klimaatdoelstellingen en de continuïteit van de energievoorziening. Maar met meer dan 70 SMR-ontwerpen in ontwikkeling in 18 landen - waaronder innovatieve reactoren waarvoor nog geen vergunning is verleend en nieuwe modulaire fabricagemethoden die nieuw zijn voor de nucleaire industrie - blijft de grootschalige invoering van SMR's op tijd om de klimaatverandering aan te pakken, een zware opgave.
Om dat proces te versnellen, heeft de IAEA een nieuw initiatief gelanceerd dat beleidsmakers, regelgevers, ontwerpers, verkopers en exploitanten bijeenbrengt om gemeenschappelijke regelgevende en industriële benaderingen voor SMR's te ontwikkelen. Het Nuclear Harmonization and Standardization Initiative (NHSI), dat eerder deze maand werd aangekondigd door directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van de IAEA, heeft tot doel de veilige en zekere toepassing van SMR's en andere geavanceerde nucleaire technologieën te vergemakkelijken om hun bijdrage aan de verwezenlijking van de doelstellingen van Agenda 2030 en de Overeenkomst van Parijs te maximaliseren, met inbegrip van het bereiken van een koolstofemissie van nul tegen 2050.
"SMR's en andere geavanceerde nucleaire technologieën houden een enorme belofte in om de klimaatcrisis te helpen aanpakken", zei Grossi. "Maar als landen ten volle willen profiteren van hun potentieel om de uitstoot aanzienlijk te verminderen en betrouwbare energie te leveren, dan moeten sommige uitdagingen voor de wereldwijde invoering worden aangepakt. Dat is waar dit nieuwe initiatief over gaat."
SMR's zijn maar een fractie kleiner dan grote reactoren en de aanloopkosten zijn lager, waardoor ze de toegang tot betrouwbare kernenergie wereldwijd lijken uit te breiden. Ze zijn flexibeler voor integratie met andere schone energiebronnen en kunnen ook worden gebruikt voor niet-elektrische toepassingen, zoals industriële warmteproductie en waterstofproductie. De eerste SMR-eenheden zijn al in gebruik genomen: aan boord van een drijvende kerncentrale in Rusland en ook in China, waar gasgekoelde SMR's met hoge temperatuur koolstofarme warmte zullen leveren om industriële processen koolstofvrij te maken. Een andere SMR-eenheid, watergekoeld, bevindt zich in Argentinië in een vergevorderd bouwstadium, en de Verenigde Staten hebben een SMR-ontwerp gecertificeerd als zijnde in overeenstemming met de wettelijke veiligheidseisen.
Het kostenvoordeel van SMR's komt deels voort uit het idee dat geprefabriceerde modules in fabrieken kunnen worden geproduceerd en ter plaatse kunnen worden geassembleerd. Om dit grensoverschrijdend te laten werken, zijn gemeenschappelijke industriële normen, codes en vergunningsvereisten nodig, zodat dezelfde veiligheidsnormen kunnen gelden ongeacht het land van installatie. Een zekere mate van harmonie tussen de verschillende nationale benaderingen van de nucleaire regelgeving zal ook van cruciaal belang zijn.
Naar geharmoniseerde regelgeving, gestandaardiseerde industriële benaderingen
"Wat de regelgeving betreft, is het doel de samenwerking op regelgevingsgebied te versterken, gemeenschappelijke standpunten over technische en beleidskwesties vast te stellen en de weg te effenen voor meer harmonisatie, in eerste instantie in de fase vóór de vergunningverlening voor SMR's, met een overeengekomen verwachting van hoge veiligheids- en beveiligingsniveaus voor deze geavanceerde ontwerpen," aldus Lydie Evrard, plaatsvervangend directeur-generaal van de IAEA en hoofd van de afdeling Nucleaire veiligheid en beveiliging.
Om ervoor te zorgen dat SMR's een belangrijk onderdeel worden van de wereldwijde inspanningen om het gebruik van kernenergie koolstofarm te maken, is een fundamentele paradigmaverschuiving nodig, waarbij kernenergie wordt beschouwd als een wereldwijde vloot, aldus Rumina Velshi, voorzitter en CEO van de Canadian Nuclear Safety Commission. "Ik pleit er al lang voor dat de harmonisatie van internationale normen en vereisten waar mogelijk, evenals de mogelijke harmonisatie van vergunnings- en goedkeuringsprocessen, essentieel is voor de veilige en effectieve wijdverspreide inzet van SMR's", zei ze.
In het kader van het NHSI zal de IAEA beleidsmakers van regeringen, regelgevers, ontwerpers, technologiehouders, exploitanten en andere internationale organisaties bijeenbrengen in twee afzonderlijke, elkaar aanvullende sporen: een voor technologiehouders en exploitanten en een ander voor regelgevers. Deze sporen, die door het agentschap worden gefaciliteerd, zullen vervolgens in 2024 samenkomen in een IAEA-kader om het initiatief verder te bevorderen, uitmondend in stappenplannen met concrete actieplannen.
"Voor de industrie zal het initiatief trachten een lijst van concrete acties en mijlpalen op te stellen voor technologiehouders en exploitanten om meer gestandaardiseerde industriële benaderingen te ontwikkelen voor ontwerp, fabricage, bouw, inbedrijfstelling en exploitatie van SMR's, alsmede algemene gebruikerseisen en -criteria", aldus Aline des Cloizeaux, directeur van de divisie Kernenergie van de IAEA. China steunt de wereldwijde ontplooiing van SMR's als onderdeel van de overgang naar schone energie, en heeft zich aangesloten bij het initiatief van de IAEA, zei Jianfeng Yu, voorzitter van de China National Nuclear Corporation. "Wij zien ernaar uit deel te nemen aan de desbetreffende werkzaamheden en inspanningen en bijdragen te leveren om samen met de mondiale nucleaire industrie tot geharmoniseerde SMR-normen te komen", schreef hij in een brief aan Grossi.
De IAEA heeft de afgelopen jaren haar werkzaamheden geïntensiveerd om de lidstaten te ondersteunen bij de ontwikkeling van en het verlenen van vergunningen voor SMR's. In 2021 heeft zij het Agentschapbrede platform inzake SMR's en hun toepassingen opgericht, dat een one-stop-shop biedt voor IAEA-lidstaten en andere belanghebbenden die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling en toepassing van de SMR-technologie. De IAEA beoordeelt ook de toepasbaarheid van de IAEA-veiligheidsnormen op SMR's en heeft sinds 2015 het SMR-regelgeversforum gesteund, waarin nationale regelgevers de aanpak van deze nieuwe technologie bespreken. De IAEA heeft de toetsing van meer dan 60 veiligheidsnormen voltooid om de toepassing ervan op een reeks SMR's en innovatieve technologische levenscycli te begeleiden, en zal dit jaar een veiligheidsrapport publiceren.
Het originele artikel is te vinden op de website van de IAEA.
Artist impression SMR van Rolls Royce: ©Rolls Royce