Bernard Bigot, directeur-generaal van ITER is overleden

Dr. Bernard Bigot, directeur-generaal van de ITER-organisatie, is op 14 mei 2022 als gevolg van ziekte overleden. Hij was meer dan vier decennia een inspirerend leider op verschillende gebieden van wetenschap en energie, en zijn persoonlijke toewijding en inzet voor ITER gedurende de afgelopen zeven jaar hebben elk aspect van het project gevormd. 

Hoewel zijn vroegtijdig overlijden zal worden ervaren als een tragische slag voor de wereldwijde fusiegemeenschap, geeft de zorgvuldige opzet en voorbereiding door Bigot van het senior managementteam van ITER in de afgelopen jaren de zekerheid dat het project succesvol zal blijven. Zijn plaatsvervanger, dr. Eisuke Tada - een alom gerespecteerd leider in de fusiegemeenschap en een doorgewinterde veteraan uit de begindagen van ITER - zal de leiding van het project overnemen terwijl de ITER-Raad op zoek gaat naar een opvolger voor Bigot op lange termijn.

Bigot trad in maart 2015 aan als directeur-generaal op een kritiek moment in de geschiedenis van ITER. Het project had te kampen met aanzienlijke moeilijkheden als gevolg van de managementuitdagingen die inherent zijn aan zowel de complexe, baanbrekende engineering als de multinationale aanpak van ontwerp, productie en bouw. Verschillende ITER-leden uitten hun scepsis over de levensvatbaarheid van het project, waarbij sommigen openlijk twijfelden aan hun verdere deelname. Bigot ging deze uitdagingen nederig en vastberaden aan en stelde een veelzijdig actieplan voor met ingrijpende hervormingen van de besluitvorming, het projectbeheer en - bovenal - de projectcultuur.

Meer dan zeven jaar later staat ITER als een monumentaal voorbeeld van wetenschappelijke en technische bekwaamheid, een unieke getuigenis van de verdiensten van internationale samenwerking en een triomf van menselijke aspiratie. Hoewel de ITER-faciliteit nog steeds een werk in uitvoering is, is zij voor meer dan 75% voltooid in de richting van het eerste plasma. Alle ITER-leden - China, Europa, India, Japan, Korea, Rusland en de Verenigde Staten - hebben onderdelen voltooid die hun gelijke niet kennen en waarvoor ongekende technische innovatie nodig was op verschillende gebieden, van materiaalwetenschap en elektromagnetisme tot cryogenica en robotica. In de afgelopen twee jaar zijn deze componenten, ondanks de aanval van de Covid-19-pandemie, gestaag aangekomen op de ITER-locatie, over land en over zee, vanuit drie continenten, en hebben zij elk hun plaats gevonden binnen de ITER-installatie. Verschillende ondersteuningssystemen zijn nu compleet en worden in bedrijf gesteld. De assemblage van de ITER-Tokamak is aan de gang, een constante voortgang van mijlpaal tot mijlpaal.

Deze drastische wijziging van het profiel van het ITER-project wordt in brede kring - en terecht - toegeschreven aan het transformerende leiderschap van Bigot. Massimo Garribba, adjunct-directeur-generaal Energie van de Europese Commissie en huidig voorzitter van de ITER-Raad, verklaarde: "Het effect van het leiderschap van Bernard Bigot over het ITER-project is uniek en zonder precedent; zijn moed, persoonlijke inzet en pure wilskracht hebben ITER zijn rechtmatige plaats als kenmerk van wetenschappelijke en technologische prestatie teruggegeven. Het weerspiegelt de overtuiging van Bigot ten aanzien van de belofte van fusie-energie als een veilige en zekere bron van schone energie voor toekomstige generaties. Wij zijn diep geschokt door dit tragische verlies en wij zullen de nalatenschap van Bigot eren door ons te blijven inzetten voor het succes van ITER.”

Bigot is opgeleid aan de École normale supérieure, een van de meest prestigieuze instellingen voor hoger onderwijs in Frankrijk, en heeft een agrégation (hoogste onderwijsdiploma in Frankrijk) in de natuurwetenschappen en een doctoraat in de scheikunde. Hij was hoogleraar aan de École normale supérieure de Lyon, die hij mede heeft opgericht en waaraan hij gedurende verscheidene jaren leiding heeft gegeven. Als auteur van meer dan 70 publicaties in theoretische scheikunde was Bigot ook belast met onderzoek aan de École normale supérieure, directeur van het Institut de recherche sur la catalyse (een CNRS-laboratorium dat gespecialiseerd is in onderzoek naar katalyse) en voorzitter van de stichting Maison de la Chimie. In maart 2022 werd hij verkozen tot lid van de Académie des technologies.

Naast deze verwezenlijkingen en onderscheidingen zal Bigot worden herinnerd als een visionair leider, intens gericht op de verbetering van de mondiale samenleving en de wens om de wereld een betere plaats achter te laten. Energie, zo erkende hij, was van fundamenteel belang voor deze nalatenschap: "Ik heb me altijd beziggehouden met energiekwesties. Energie is lang de motor van sociale en economische ontwikkeling geweest. Toch is 80% van de energie die in de wereld wordt verbruikt, afkomstig van fossiele brandstoffen, en we weten allemaal dat deze hulpbron niet eeuwig stand zal houden. Met fusie-energie hebben we de belofte in handen van een schone energiebron voor miljoenen jaren. Het benutten van waterstoffusie is een kans die we niet mogen missen."

Bernard Bigot was een man van plicht en dienstbaarheid, die loyaliteit boven alle deugden plaatste, een diep menselijke leider die even veeleisend was voor anderen als voor zichzelf. Hij zal zeer gemist worden.

Het volledige artikel is te lezen op de website ITER.org

Fotocredit: © ITER Organization, http://www.iter.org/