Veiligheid in vijf barrières
De nucleaire veiligheid van kerncentrales in de wereld krijgt veel aandacht omdat veel mensen zich er zorgen over maken. In ons land richten alle blikken zich dan natuurlijk op Borssele: de enige werkende kerncentrale in Nederland. We lichten de veiligheid van de kerncentrale er daarom uit. De kerncentrale in Zeeland is robuust en heeft een grote veiligheidsmarge. Borssele heeft vijf veiligheidsbarrières die beschermen tegen onheil van buiten. Het is onmogelijk om van buitenaf in één gecoördineerde actie alle vijf de barrières te doorbreken om zo een nucleair incident te veroorzaken. Andersom zorgt het ontwerp ervoor dat onder alle procesomstandigheden radioactiviteit binnen de veiligheidsbarrières blijft.
Van binnen naar buiten kent de kerncentrale de volgende barrières:
Barrière 1: Keramische splijtstoftabletten
Het porseleinen splijtstoftablet is de eerste barrière. De radioactiviteit blijft voor ongeveer negentig procent opgesloten in de matrix van het porselein (uraniumoxide). Alleen de zeer vluchtige stoffen (edelgassen, jodium, cesium) verlaten de splijtstoftablet.
Barrière 2: Hermetisch gesloten splijtstofstaven
De splijtstoftabletten zitten opgestapeld in een hermetisch gesloten buis van zirconium: gas- en vloeistofdicht. De splijtstofstaaf houdt de meeste vluchtige radioactieve stoffen binnen.
Barrière 3: Betonnen bunkers met daarin het primaire systeem
Het primaire systeem omvat het reactorvat, leidingen en stoomgeneratoren. Het is een gesloten circuit waarin koelmiddel (geconditioneerd water) wordt rondgepompt. Dit water staat onder een druk van 155 bar zodat het niet gaat koken. Het primaire systeem bestaat uit centimeters dikke stalen onderdelen van de hoogste kwaliteit en met een zeer ruime veiligheidsmarge. Radioactieve stoffen kunnen hier niet uit. Het primaire systeem zit in gebunkerde ruimtes. Het beton zorgt voor stralingsafscherming en voor bescherming van de installatie tegen onheil van buitenaf.
Barrière 4: Containment
Het primaire systeem zit opgesloten in een stevige stalen bol. Die zorgt ervoor dat radioactiviteit bij een incident niet naar buiten ontsnapt. De bol is een sterke luchtdichte constructie en kan interne gas- en stoomexplosies opvangen. Zo worden bij incidenten emissies uit het primaire systeem binnengehouden.
Barrière 5: Reactorgebouw
Alle systemen zitten opgesloten in het reactorgebouw, van buiten herkenbaar door de bovenste helft van de bol die in de kenmerkende betonnen koepel zit. Het gebouw vormt de laatste fysieke barrière tussen het primaire systeem en de omgeving. Andersom is het betonnen gebouw de eerste barrière voor onheil van buitenaf op weg naar de kern.
Foto: de onderzoeksreactor van het Reactor Institute Delft
Beveiliging
Alle nucleaire installaties in ons land worden bewaakt en beveiligd. Ook hier leggen we de systematiek uit aan de hand van de kerncentrale. Deze is na de toegenomen terreurdreiging steeds strenger beveiligd. De kerncentrale wordt omringd door beveiligingsringen. De buitenste beveiligingsring dient als detectiezone, de daaropvolgende ringen werken vertragend. De binnenste ringen zijn de echte fysieke barrières die binnendringers buitensluiten. Als indringers worden gedetecteerd, volgt er alarmering van de bewaking en eventueel van hulpdiensten van de overheid. De daaropvolgende ringen werken vertragend wat de reactietijd vergroot; de binnenringen worden gesloten zodat het complex ontoegankelijk wordt.
Naast fysieke beveiliging is er ook veel aandacht voor cybersecurity. De vitale computersystemen van de nucleaire sector zijn van buitenaf niet benaderbaar en worden permanent beveiligd of gemonitord. ICT-middelen van buitenaf worden niet zonder meer toegelaten in de installatie en er wordt nauw samengewerkt met de overheid bij het onderkennen en afwenden van cybersecurity-dreigingen. Tenslotte is er screening van medewerkers en toezicht op de bezoekers van de nucleaire bedrijven. Alle medewerkers krijgen een antecedenten-onderzoek en moeten een verklaring omtrent gedrag kunnen overleggen. Het bestrijden van veiligheidsincidenten wordt regelmatig samen met de overheid geoefend. Over de beveiliging worden vanzelfsprekend verder niet te veel details gegeven.
Toezichthouders
In Nederland ziet de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) erop toe dat de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in Nederland voldoen aan de hoogste eisen. De ANVS stelt daarvoor regels op, verleent vergunningen, ziet toe op de naleving daarvan en kan handhavend optreden. Nederland heeft zich daarnaast ook verbonden aan verschillende Europese richtlijnen en internationale verdragen op het gebied van nucleaire veiligheid en stralingsbescherming. Zo zijn er regelmatig ‘missies’ van toezichthoudende instanties zoals bijvoorbeeld het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA). Buitenlandse experts komen dan kijken of de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in Nederland voldoen aan internationale standaarden en doen daarover aanbevelingen.
Foto: ANVS
