IAEA benadrukt dat Zaporizja-missie "een verplichting" is voor Oekraïne

De Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) laat weten dat de Oekraïense regering "op het hoogste niveau" heeft verzocht om een missie naar Zaporizjzja te sturen - hoewel zowel de nucleaire toezichthouder van het land als de exploitant van de elektriciteitscentrale Energoatom hebben gezegd dat deze pas mag plaatsvinden als de Russische troepen het gebied verlaten.

In een toespraak tot de raad van bestuur van de IAEA zei directeur-generaal Rafael Mariano Grossi: "Deze missie is geen kwestie van willen of wensen, het is een verplichting aan de kant van Oekraïne en aan de kant van de IAEA. De IAEA zal naar de kerncentrale van Zaporizja gaan in het kader van de wettelijk bindende veiligheidscontroleovereenkomst die Oekraïne met de IAEA heeft gesloten. "De huidige situatie is onhoudbaar. Elke dag dat deze voortduurt, elke dag dat vitale onderhoudswerkzaamheden vertraging oplopen, elke dag dat onderbrekingen in de toeleveringsketen een onderbreking veroorzaken in de levering van vitale apparatuur, elke dag dat het besluitvormingsvermogen van het Oekraïense personeel in het gedrang komt, elke dag dat het onafhankelijke werk en de beoordelingen van de Oekraïense regelgever worden ondermijnd, neemt het risico op een ongeval of een inbreuk op de veiligheid toe. Rossi zei dat hij "herhaaldelijk zijn ernstige bezorgdheid heeft uitgesproken over de uiterst stressvolle en uitdagende werkomstandigheden waaronder het management en het personeel van Oekraïne de centrale exploiteren" en voegde eraan toe dat "de huidige situatie onhoudbaar is".

Onmisbare inspecties

Grossi zei dat de IAEA al haar tijdkritische verificatieactiviteiten met betrekking tot de veiligheidscontrole in Oekraïne heeft uitgevoerd, behalve in Zaporizja, en "op basis van onze tot dusver uitgevoerde evaluaties kan ik met een gerust hart verklaren dat wij geen aanwijzingen hebben gevonden van onttrekking van aangegeven nucleair materiaal of van enige aanwijzing die aanleiding zou geven tot proliferatieproblemen". Hij voegde daaraan toe: "In Zaporizja hebben wij het punt bereikt waarop de aanwezigheid van inspecteurs van essentieel belang is. Hoewel onze veiligheidscontrolesystemen zo zijn ontworpen dat gegevens ter plaatse kunnen worden opgeslagen, zelfs wanneer zij niet worden doorgegeven, is de voortdurende onderbreking van de gegevens die de IAEA bereiken, ondraaglijk. Zonder de gegevens en zonder de persoonlijke inspecties die met regelmatige tussenpozen moeten plaatsvinden, kan de IAEA niet garanderen dat het nucleaire materiaal in de kerncentrale van Zaporizja is veiliggesteld". Over de logistiek van een IAEA-missie naar Zaporizja kon tot dusver geen overeenstemming worden bereikt omdat de Oekraïense kerncentrale momenteel wordt geëxploiteerd door het Oekraïense personeel, maar onder controle staat van Russische strijdkrachten. Grossi heeft al eerder gezegd dat beide landen het weliswaar eens zijn over de noodzaak van een bezoek van inspecteurs, maar dat zij niet willen dat dit gebeurt onder het gezag van de ander.

Energoatom

Energoatom, de exploitant van de kerncentrale in Oekraïne, vraagt zich af hoe de missie bij de centrale kan komen en zegt dat "niemand uit Oekraïne hen daar heeft uitgenodigd, in de eerste plaats om veiligheidsredenen" en dat de "enige manier om het bezoek van de IAEA-deskundigen te bespoedigen" is als gehoor wordt gegeven aan de oproep van de IAEA om de Russische troepen en wapens uit de centrale terug te trekken, zoals in Tsjernobyl is gebeurd. Het was dezelfde boodschap als die van de Staatsinspectie voor nucleaire regelgeving van Oekraïne vorige week, toen deze zei dat "het voorstel om een IAEA-missie uit te voeren onaanvaardbaar is voor Oekraïne zolang het industrieterrein van Zaporizja en de stad Energodar niet zijn bezet". Energoatom voegde er donderdag aan toe dat een dergelijke missie naar de centrale anders "de bezetting van de centrale zou legitimeren ... in de ogen van de wereldgemeenschap". Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa, staat sinds 4 maart onder controle van Russische strijdkrachten. Tsjernobyl werd door Russische troepen bezet van 24 februari tot zij zich eind maart terugtrokken. Volgens de dagelijkse update van Energoatom werken alle vier de kerncentrales van het land nog steeds binnen veilige grenzen.

Foto: Dean Calma / IAEA